Cover Vrouw en Visie

Als eerste man ooit stond Adriaan Pals op de cover van het magazine Vrouw en Visie.

Adriaan Pals, coverstory 

(dit artikel verscheen in het blad Vrouw en Visie)

Tijdens de Social Impact Day Noord-Nederland op 1 november 2017 in Groningen
vertelde Adriaan Pals hoe hij met zijn stichting Toolbox uit Emmen een maak-
plaats heeft gecreëerd waar iedereen aan de slag kan. Myra Eeken-Hermans
hoorde zijn verhaal en wist dat dit verder verteld moest worden. Een gesprek
over kansen grijpen en creëren voor iedereen. Over samenwerken voor het beste
resultaat. En een andere kijk op verdienmodellen.

Adriaan Pals is zelfstandig financieel adviseur sinds 2005. “Ik verdien mijn geld met verzekeringen, hypotheken, mediation, echtscheidingen. Ik heb mijn kantoor ‘geves- tigd’ in het pand waar ook stichting Toolbox gehuisvest is, in de oude dierentuin in Emmen. Als geboren en getogen Emmenaar voel ik mij hier uitstekend thuis.”

Geen best nest

Adriaan geeft aan dat hij niet uit een heel best nest komt. Zijn familieleden kwamen keer op keer in aanraking met alcohol, drugs en justitie. “Zelf heb ik op een aantal momenten kansen gekregen en gegrepen en daarmee heb ik mezelf kunnen bewijzen en kon ik mezelf ontwikkelen. Ik heb het als bijzonder prettig ervaren dat mensen mij een kans gaven. Op mijn beurt creëer ik graag kansen voor anderen. En als je dan zelf maar gemotiveerd genoeg bent en je kunt bewijzen wat je kan of wat je wil, dan kom je daar verder mee.”

Ondernemen met Zorg

Stichting Toolbox is opgericht door Adriaan Pals, Bert Leiting en Johan Wachtmeester. Adriaan is de financieel expert die vorig jaar de Social Impact Award 2016 heeft gewonnen met de opzet van Growing Workplace, een kantoor-flexwerkomgeving. Bert heeft een programmeer-/ design-bedrijf en hij is bezig met een groep jongens om bedrijven op te zetten om websites te maken, design en apps-ontwikkeling. Met deze programmeerschool (Code Gorilla) heeft hij de Social Impact Award 2017 gewonnen (zie kader). De derde initiatiefnemer Johan heeft veel ver- stand van marketing, verkoop en reclame. “Als Stichting Toolbox hebben wij een flexwerkplek voor makers gemaakt. We wilden een flexwerkplek maken waarin we machines, ruimtes, netwerk faciliteren voor mensen die iets met ‘maken’ hebben. De regio Emmen heeft weinig werkgelegenheid en is bij uitstek een maak- regio, waar veel maak(productie-)bedrijven zijn. Nadat ik Growing Workplace met bureaus opgezet had en daar allerlei samenwerkingen zag ontstaan, wilde ik het ook graag voor makers opzetten.”

Kweekvijver

Toolbox is géén productiebedrijf. “Wij richten ons op inno- vatie. Het idee is om mensen samen te brengen en te zor- gen voor een goede sfeer en veel veiligheid. Mensen gaan dan met elkaar communiceren en daardoor leren ze van elkaar zodat er nieuwe producten of diensten ontstaan. Het perfectioneren van die nieuwe producten of diensten gebeurt hier. Zodra we toe zijn aan het produceren, bren- gen we het naar de (sociale) werkplaatsen in Emmen en omstreken die uitstekend ingericht zijn voor het produce- ren van massa.”

Vergeten Willie Wortels

Bij Toolbox werken veel mensen met afstand tot de ar- beidsmarkt. “Wij zien hen als de ‘vergeten Willie Wortels’. Wij hebben hier jongens lopen die afgekeurd zijn, maar die de machines van Added, de eerste smartfactory in Emmen, kunnen ombouwen. De medewerkers daar kunnen het niet, maar hier kunnen we het wel.” Hoe kan dat? “Wij focussen niet op de beperking van de mensen. We zien wel dat die beperkingen er zijn, maar wij richten ons op wat ze wél kunnen en wat ze graag willen. We proberen hen daarin zo te faciliteren, dat hun talent naar boven komt. Wij zorgen echt voor deze mensen.”

Zelf bepalen

De meeste deelnemers hebben hun weg naar Toolbox zelf gevonden. “Wij vinden het belangrijk dat mensen zelfgemo- tiveerd zijn. Iedereen is van harte welkom, maar ze moeten zelfgemotiveerd zijn om te komen. We hebben ook geen werktijden. Iedereen bepaalt zelf wanneer hij komt en gaat.” Hebben deze deelnemers geen strak regime nodig? “Nee, dat is echt niet nodig. We hebben nu 45 mensen die hier werken. 90% daarvan ontvangt een uitkering. Die mensen willen heel graag, maar ze krijgen vaak de kansen niet om te doen wat ze zelf willen doen. De meeste sociale werkplaat- sen of reïntegratiebedrijven zijn erop ingericht dat de werk- plaats bepaalt wat iemand moet doen. Zoals: we bouwen een houtwerkplaats en iedereen die naar ons toekomt of die we vinden, die gaat met hout werken. Punt. Of we bouwen een werkplaats met metaal en iedereen moet met metaal werken. Wij hebben dat omgedraaid. Wij hebben een pand en daar is het warm en droog. En er is koffie. Ga jij maar be- palen wat je wilt doen. Als jij je wilt ontwikkelen, dan gaan we je daarbij helpen. Of dat nou hout- of metaalbewerken is, programmeren of elektro techniek.” “We gaan zelfs nog een stap verder. We laten niet alleen de deelnemer zelf bepalen wat hij gaat doen, maar we gaan ook nog kijken of er privé belemmeringen zijn waardoor ze het niet zouden kunnen. Daar maken we dan ook weer werk van.”

Social Impact

Met de gemeente Emmen zijn social impact afspraken ge- maakt. Dat houdt in dat Toolbox mag experimenteren. “Wij beweren dat we voor de maatschappij de kosten voor onze deelnemers kunnen besparen. Minder uitkeringen, minder PGB-bestedingen, minder Zorg in Natura, minder schuld- hulpverlening, minder re-integratietrajecten. Wij willen dat geld niet, wij willen dat juist besparen. En als we dat besparen, dan willen wij daar een beloning voor. Achteraf. Na een jaar kijken we welke besparingen we hebben kun- nen realiseren en dan rekenen we af.”

Vertrouwen

Door achteraf pas een beloning te krijgen, moet alles voorgefinancierd worden. “Het is hangen en wurgen, maar het lukt. Ik heb er vertrouwen in dat als je mensen kansen geeft, zij daar iets mee gaan doen. Dat zal niet iedereen doen, maar ik ben ervan overtuigd dat een hele grote
groep echt wel een leuker leven wil en daar hard voor wil werken. Als je hier dagelijks bent en rondkijkt, dan is dat ook zo. Iedereen die je hier ziet heeft een uitkering en geen werk. Maar een groot gedeelte zit hier vijf dagen in de week. Bezig met eigen ontwikkeling of de ontwikkeling van projecten. Prachtig!” Er wordt veel tijd, energie en geld besteed aan het creëren van een goede sfeer en veiligheid. “Eigenlijk bouwen we een community. We zorgen dat iedereen zich hier prettig voelt en dat iedereen elkaar kent. Dat er gezelligheid is, maar dat er ook veiligheid is om de dingen te delen die je wilt delen. Daar letten we erg goed op. We hebben bij- voorbeeld personeel dat de hele dag in de gaten houdt of deelnemers lekker in hun vel zitten en hun eigen wensen en doelen wel bereiken. Ook evalueren we regelmatig. Maar dan zo dat de deelnemers ons evalueren en aangeven wat er beter kan.”

Tijd en geduld

“We willen graag dat mensen samen werken, kennis delen, maar dat mag nooit ten koste gaan van het individu. Als hier iemand loopt die heel veel kennis heeft, vindt ieder-
een dat fijn. Maar dan zijn we erg geneigd om zo’n per- soon te overvragen. Dat mag, maar we eisen ook dat de vrager zelf bedenkt wat hij ervoor terug kan doen. Dat kan financiële beloning zijn of een wederdienst. Maakt niet uit. Zo wordt iedereen meer weerbaar. Daarom zijn we er erg scherp op.” Het lukt ook wel eens niet. “Veel mensen zitten al lange tijd in dezelfde situatie (uitkering, werkloosheid) en ze hebben tijd nodig om te zien dat ze ontwikkelingsruimte krijgen. Daarbij is het vertrouwen van de deelnemers vaak be- schaamd. Dus als wij dan zeggen dat we het anders doen, moeten we dat eerst bewijzen. En we zullen als maat- schappij ook moeten accepteren dat niet iedereen zonder zorg kan. Voor sommige mensen is het goed als er iemand naast hen staat. En dan heb je ook nog de familie die al lang blij was dat hun familielid zat waar hij zat en als wij daar aan gaan tornen omdat wij potentie zien en ontwik- keling nastreven, dan worden we wel eens teruggefloten.”

Tevreden

Waar sta je nu? “In de afspraak met de gemeente was het ons doel om 20 mensen te begeleiden die al lange tijd een uitkering hebben. Daarmee wilden we 100.000 euro besparen. Na de eerste zes maanden hebben we al 138.000 euro bespaard en we hebben nu 45 deelnemers. Maar als we nog harder groeien kunnen we het financieel niet trekken. En daarbij komt ook dat wanneer we grotere groepen krijgen, wij niet kunnen werken zoals wij willen. Dan hebben we te weinig tijd voor iedereen, gaan mensen zweven en ontstaat onrust in de groep.”

Professionals

Naast de deelnemers die een afstand tot de arbeidsmarkt hebben stellen wij de ruimtes ook beschikbaar aan pro- fessionals (studenten, klussers). Als je hier als student of professional gebruik gaat maken van de ruimte dan krijg je heel veel voorzieningen voor heel weinig geld, maar
we verwachten dat je je kennis en kunde deelt. Dat is geen keiharde eis, maar we vragen wel dat je ervoor open staat. Omdat de kern van het bedrijf is: samenwerken om mooiere dingen te ontwikkelen.”

Ruimte voor ontwikkeling

In de oude dierentuin beschikt stichting Toolbox over 2500 vierkante meter met een metaalwerkplaats, CNC machines, 3D printers, elektronicawerkplaats, houtwerkplaats, kantine (tekenaars, bureaus), kantooromgeving waar programmeurs, ontwerpers, designers werken, bestickering-werkplaats, loods waar kunststof recycling komt, workshopplekken en een grote kas (de voormalige Americasa) waar de indoor drone-race- baan gerealiseerd wordt.” Een drone-racebaan. Hoe ontstaat zoiets? “We hadden ie- mand die zelf drones maakt, mensen die met drones wilden vliegen en een groep jongens die in een dagbesteding met hun handen willen werken. Wij zochten naar een manier om geld te verdienen en we beschikken over een kas. We zijn met alle partijen om tafel gaan zitten en ontwikkelen samen het project.”

Kijken naar wat wél kan

De opzet van de stichting is ook gebaseerd op het vinden en benutten van wat er wel is. “Omdat we zonder subsidies of een grote investeerder zitten hebben we juist geleerd om te kijken naar wat we wel kunnen in plaats van wat we niet kunnen. We kijken continu naar wie we binnen hebben, wel- ke mogelijkheden we hebben en wat we daarmee kunnen. En dan kan je eigenlijk best veel.” “We zijn nu volop bezig met het opbouwen van het machine- park, ons netwerk en het begeleiden van mensen. Ik had ge- hoopt op meer industrieel ontwerpers die producten kunnen ontwerpen die goed te maken zijn bij de sociale werkplaatsen. Dat is erg lastig. Ten eerste zijn hier niet zoveel industrieel ontwerpers in Zuidoost Drenthe en daarnaast is het feit dat producten die gemaakt worden door mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, niet sexy zijn. In de Randstad gebeurt dat veel meer. Wij hebben het echte productontwerp en dat dan in productie laten maken, losgelaten.”

Creatief

Mensen bedenken zelf iets en gaan daarmee aan de slag. Soms wordt Toolbox benaderd voor een opdracht en dan wordt gekeken of dat opgepakt kan worden, samen. “We hebben hier vakmensen lopen die hun eigen producten maken, zoals salontafels, eettafels, hekwerken, drones, websites. Allemaal unieke producten die dan via via ook worden verkocht. Soms in opdracht van anderen, soms zetten we zelf projecten op. Bijvoorbeeld het recyclen van accu’s van fietsen. We gaan zelf een website maken en fietsen- zaken benaderen om het werk naar ons toe te krijgen. We hebben hier een jongen die bestaande accu’s kan reviseren, waardoor ze nog beter worden dan ze al zijn. Door er een project van te maken kan hij doen wat hij leuk vindt, gaat hij zelf verdienen en besparen we de maatschappij geld.”

Missie voor 2018

Hoe ga je verder in 2018? “In 2018 willen wij een stan- daardwerkwijze ontwikkelen waarbij het beloningsmodel van ondernemingen wordt aangepast. Dat er geen focus is op de beperking, maar op de besparing. En wij denken dat wanneer je het verdienmodel van organisaties anders legt, dat organisaties dan ook ander gedrag laten zien. Dat is waar we ons komend jaar op gaan richten.” “In de financiële wereld hadden we het verdienmodel ‘provisie’. Daarvan hebben we gezien wat ervan komt. Woe- kerpolissen, kredietcrisis, meer-meer-meer. Een verdien- model op basis van schaarste. Datzelfde zie ik in de zorg: bij PGB-begeleiding, zorgboerderijen, woonbegeleiding, dagbesteding en re-integratie. Allemaal gebaseerd op een pervers verdienmodel. De mensen die in de sector werken hebben allemaal de beste intenties, maar het verdienmodel is in de kern niet gezond. Als je het verdienmodel veel meer baseert op overvloed en vertrouwen, krijg je met dezelfde mensen een ander resultaat. Wij zijn het al aan het doen. In feite gaan we heel precies opschrijven wat we nu doen en dan willen we andere organisaties laten zien hoe het anders kan.”

Fraudebestendigheid

Wat heb jij voor komend jaar nodig? “Ik zou wel over meer kennis en kunde willen beschikken over hoe je een fraude- bestendig indicatiemodel kunt ontwikkelen. Stel je voor: Er komt een deelnemer. Wij vragen voor die deelnemer een indicatie aan. Een externe partij zou dan moeten berekenen welk zorgbudget volgens de geldende normen en afspraken gepaard gaat met die indicatie. Dan gaan wij als stichting Toolbox met de deelnemer aan de slag en dan willen we na 1 of 2 jaar een externe herindicatie doen. Dan zou zichtbaar moeten worden welke besparing is gerealiseerd en daaraan kan dan onze beloning gekoppeld worden.”

Coverstory

Hoe gaat dat nu? “Bij indicaties schrijft de zorgorganisatie een plan en doet de indicatieaanvraag. Dat wordt vaak één op één overgenomen door de gemeente. De organisatie die het mooist kan schrijven of goed kan lobbyen, krijgt de meeste omzet. Dat is fraudegevoelig. Wij zien bijvoorbeeld zorgorganisaties die hun best doen om de zorgindicaties zo hoog mogelijk te maken. Dat is gewoon fraude. Wij zoeken een fraudebestendiger model. En daarvoor zoeken we experts die specifiek hiervan verstand en hiermee ervaring hebben.”

Gouden tip

“Mijn gouden tip zou zijn: Ga doen! Wij waren zes maan- den in gesprek met de gemeente over onze aanpak en de social impact afspraken, maar er kwamen maar geen af- spraken. We zijn met z’n drieën uiteindelijk maar gewoon gaan doen. We hebben een stichting opgericht, het pand gehuurd en we zijn hoog van de toren gaan blazen dat we gaan beginnen. Daarna haakte de gemeente pas aan. En toen kwamen er ook veel partijen op ons af die ons wilden steunen. Uiteindelijk hebben we veel meer hulp gekregen dan we van tevoren hadden kunnen bedenken. Simpel door het gewoon te doen. Je kan er eindeloos theoretisch over nadenken, maar op een gegeven moment moet je ook gewoon gaan doen. En wees tijdens het doen ook kritisch op jezelf. Dus: Ga doen en wees kritisch op jezelf!”

Website Vrouw en Visie